Wstępne sprawozdanie z prac archeologicznych w obrębie inwestycji na terenie Byczyny, pow. Kluczbork

Wstępne sprawozdanie z prac archeologicznych
w obrębie inwestycji na terenie Byczyny, pow. Kluczbork.

Dotyczy nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie inwestycji (pozwolenie NR 53/a/2009) Byczynie, pow. Kluczbork. Prace rozpoczęto dnia 29.06.2009 roku, od ul. Okrężnej, na prawie całej jej długości, za wyjątkiem odcinka przy skrzyżowaniu przed kościołem ewangelickim (ten odcinek będzie ostatnim etapem inwestycji). Podczas odhumusowywania natrafiono na dwie studnie kamienne, dobrze zachowane, z wysokim lustrem wody. Kolejna, trzecia studnia została odkryta na ul. Długiej, natomiast z przekazów ustnych wynika, że na środku skrzyżowania ul. Długiej i Floriańskiej, jest jeszcze jedna studnia, która podczas prac związanych z kanalizacją została zniszczona do ponad dwóch metrów.

Przy ul. Szpitalnej odkryto na głębokości 0,6 m od powierzchni zasypaną piaskiem warstwę bruku kamiennego. Składał się on z niewielkich otoczaków, pod którymi wystąpiła, mocno zbita ziemia o zabarwieniu czarno sino brunatnym. Pod tą warstwą na głębokości 0,75 m odkryto pokłady skrawków skóry, klepki drewniane, łuczywa, kościane przebijaki, ceramikę i kości zwierzęce. W związku ze specyfiką obiektu, ze względu na czas, za zgodą Urzędu Miasta, zaangażowano 10 osób z przygotowaniem archeologicznym i 2 pracowników fizycznych. Podczas eksploracji obiektu nr 1 – pracowni skórniczej, odkryto fragmenty skór (na stan obecny, podczas oczyszczania wyliczono 5 000 fragmentów) wśród nich naleziono idealnie zachowane podeszwy, łączenia, rzemienie, szycia. Warstwa skór miała miąższość około 0,4 m. Podczas eksploracji odkryte elementy wybrano, pobrano próbki. Znaleziony materiał pozwala sugerować iż odkryty obiekt pełnił funkcję pracowni skórniczej. Wielkość zachowanego obiektu wynosi 3 m x 1,5 m. Na kolejnym odcinku, który udało się odsłonić wśród licznych wkopów instalacyjnych, to fragment warstwy osadniczej, być może zabudowy. W warstwie odkryto polepę szachulcową, ceramikę średniowieczną oraz węgiel drzewny. Warstwa polepy z odciskami belek i roślinności spoczywała na ułożonych kamieniach, które nie były wzmocnione zaprawą. Zachowana warstwa miała długość 4 m. Jeszcze w dwóch punktach odkryto pozostałości warstwy średniowiecznej przesyconej ceramiką, kośćmi zwierzęcymi i polepą. Długość zachowanych warstw sięgała od 4 m do 6 m. 

Kolejnym etapem było przeprowadzenie badań na odcinku ul. Okrężnej przy kościele ewangelickim. Podczas prowadzonych wcześniejszych nadzorów archeologicznych potwierdzono obecność cmentarzyska wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego. Podczas odhumusowywania ustalono, iż teren przy budynkach jest zniszczony przez wkopy, jedynie odcinek od strony kościoła został nienaruszony. Zostały założone wykopy VII, VIII, IX, X, których zasięg ograniczały przez wkopy. Po ściągnięciu warstwy do głębokości 0,6 m pojawiły się pierwsze kości ludzkie. Na głębokości 1,10-1,20 m zanotowano układ anatomiczny pochówków. Zostało odkrytych do tej pory 76 pochówków i 15 skupisk kości. Przy pochówkach zanotowano wyposażenie nieliczne, kości zachowane bardzo dobrze, prawie we wszystkich przypadkach zanotowano obecność smug drewnianych, drewna z trumien i gwoździ. Pochówki orientowane na osi wschód zachód z niewielkimi odchyleniami w kierunku północnym i południowym. Ułożone w pozycji wyprostowanej na wznak, z kończynami dolnymi wyprostowanymi, natomiast kończyny górne były ułożone na klatce piersiowej, na miednicy oraz wyprostowane wzdłuż ciała. Pochówki głównie pojedyncze. Do tej pory jedynie w trzech przypadkach wystąpił w jamie grobowej pochówek więcej niż jednego osobnika. W jednym przypadku przy pochówku osoby dorosłej odkryto kości noworodka ułożone na lewej kości udowej, w drugim, na prawej ręce położono noworodka, a drugi ułożony był kilka cm od pierwszego, na tej samej głębokości i w tej samej jamie grobowej, natomiast w ostatnim – był to pochówek podwójny kobiety i mężczyzny w wieku juvenis. Wszystkie spotkane pochówki podwójne zostały zlokalizowane w wykopie VII. Pochówki zalegają w 5 warstwach, pod nimi w dwóch przypadkach skupiska popiołu i fragmentów ceramiki. Być może te skupiska popiołu to groby ciałopalne. Calec w wykopach: VII, VIII, IX uzyskano na głębokości 1,75 m. Wykop IX, na głębokości 1,00 m odkryto 2 czaszki rzucone bezładnie, obok przy studzience kanalizacyjnej, na granicy wykopów VIII i IX, takich czaszek odkryto 5. Wyposażenie stwierdzono nieliczne, przy pochówku 42 – mężczyzna miał dwie sprzączki do pasa z brązu, na kościach udowych, natomiast przy pochówku 68 (kilkuletnia dziewczynka) odkryto fragmenty diademu z brązu oraz szpilę z paciorkami szklanymi. Przy pochówku 74 odkryto monetę, którą zmarły trzymał w prawej dłoni. Wstępne datowanie cmentarzyska ustalono na podstawie literatury i znalezisk obecnych na okres między X/XI do XIII/XIV wieku. 

W wykopie oznaczonym jako X, położonym w części wschodniej , na głębokości 0,4 m odkryto mur o szerokości 0,6 – 0,8 m. Zbudowany w części wysuniętej z cegły palcówki o wymiarach 0,26 m x 0,10 m x 0,06 m, ułożonej na kamieniach, wszystko spojone zaprawą. W dalszej części mur tworzą już same kamienie z zaprawą. Odkryty fragment ma 4 m długości, częściowo znajduje się na terenie budowanej drogi. Od stron wewnętrznej muru znaleziono fragmenty kości ludzkich. Sądząc po wielkości i szerokości muru, jest możliwe, iż jest to wcześniejsze założenie sakralne. 

Na ul. Długiej, jedynie w 5 punktach odkryto niezniszczoną przez wkopy warstwę archeologiczną, gdzie dokonano eksploracji, pozyskując materiał masowy w postaci fragmentów ceramiki, oraz dwóch kości ludzkich (fragment żuchwy i kości udowej) na odcinku równoległym do ul.Floriańskiej. Wykonano dokumentację fotograficzną i rysunkową.

Badania na terenie inwestycji będą kontynuowane.